Útskýrt: Af hverju Rússland þarf að greiða atkvæði um stjórnarskrárþjóðaratkvæðagreiðslu í miðri heimsfaraldri

Kannanir hafa verið opnaðar í Rússlandi á fimmtudag þar sem viku langur atkvæðagreiðsla um stjórnarskrárbreytingar myndi gera Vladimír Pútín forseta kleift að vera við völd til ársins 2036.

Vladimír Pútín Rússlandsforseti stýrir fundi með yfirmönnum svæða í gegnum myndbandstengil (Sputnik/Alexei Druzhinin/Kremlin í gegnum REUTERS)

Þann 22. apríl áttu Rússar að greiða atkvæði um stjórnarskráratkvæðagreiðslu sem Vladimir Pútín forseti lagði til í ávarpi sínu á sambandsþinginu í janúar. En Covid-19 heimsfaraldurinn þýddi að fresta þurfti könnuninni. Þrátt fyrir að nýr atkvæðadagur hafi verið ákveðinn 1. júlí, hafa embættismenn tilkynnt að atkvæðagreiðsla myndi hefjast viku fyrr til að koma í veg fyrir offjölgun á kjörstöðum. Á sama tíma hafa gagnrýnendur, þar á meðal stjórnarandstæðingurinn Alexei Navalny, sakað Pútín um pólitíska hagræðingu sem myndi gera honum kleift að stjórna ævilangt.

Um hvað snýst þessi atkvæðagreiðsla?

Í ávarpi sínu til sambandsþingsins lagði Pútín til umtalsverðar breytingar á stjórnarskrá Rússlands sem hann lagði til að efnt yrði til þjóðaratkvæðagreiðslu um stjórnarskrána. Í janúar lagði Pútín formlega fram frumvarpið til Dúmunnar, neðri deildar sambandsþings Rússlands, sem samþykkti þessa tillögu í mars. Dögum síðar samþykkti stjórnlagadómstóll Rússlands einnig fyrirhugað frumvarp.

Kjósandi sem er með andlitsgrímu til að verjast kórónavírus kostar atkvæðaseðil sinn, fylgist með félagsforðun leiðbeiningar, á kjörstað í skóla í Moskvu í Rússlandi. (AP mynd)

Breytingartillögurnar innihéldu ákvæði um að yfirmenn löggæslustofnana í Rússlandi yrðu að vera skipaðir af forsetanum í samráði við sambandsráðið og að efri deild rússneska þingsins gæti lagt til brottrekstur alríkisdómara og að í sérstökum tilvikum, sambandsráðið hefði rétt til að víkja dómurum við stjórnlaga- og hæstaréttardóma úr starfi að fengnum tillögum forseta Rússlands.

Breytingartillögurnar myndu banna hjónabönd samkynhneigðra. Mikilvægast er þó að það myndi leyfa Pútín að gegna æðsta embætti landsins eftir 2024, þegar kjörtímabil hans á að renna út, að minnsta kosti til 2036. Forsetinn er nú 67 ára gamall. Aðrar breytingartillögur fela í sér ákvæði um að rússneska stjórnarskráin taki við alþjóðalögum. Einstaklingar sem gegna háum embættum stjórnvalda, þar á meðal í dómskerfinu, yrði ekki leyft að hafa erlent ríkisfang eða búsetu. Forsetaframbjóðandi þyrfti að hafa búið í Rússlandi í að minnsta kosti 25 ár og má aldrei hafa erlent ríkisfang eða búsetu.

Nokkrar efnahagsbreytingar sem lagðar voru til eru meðal annars að lágmarkslaun verði ekki lægri en framfærslulágmark og leiðrétting á lífeyri ríkisins í samræmi við verðbólgu.

Kjósandi sem er með andlitsgrímur til að verjast kransæðaveiru gengur að kjörkassa og fylgir leiðbeiningum um félagslega fjarlægð á kjörstað í Moskvu í Rússlandi. (AP mynd)

Ríkisstjórnin hafði tilkynnt að í þessari þjóðaratkvæðagreiðslu yrði einnig heimilt að kjósa einstaklinga með rússneskt ríkisfang í austurhluta Úkraínu.

Hvað segja gagnrýnendur Pútíns?

Gagnrýnendur telja að þrátt fyrir að Pútín hafi hugsanlega talið að þessar breytingar myndu ryðja úr vegi hugsanlegum hindrunum fyrir stjórn hans yfir Rússlandi eftir 2024, gæti ferlið ekki verið eins einfalt. Pútín hefur sjálfur gefið til kynna að hann hafi ekki áform um að sitja áfram í embætti út kjörtímabilið.

Þrátt fyrir að tillögurnar hafi þegar verið samþykktar í báðum deildum rússneska þingsins og lagalega ekki krafist þjóðaratkvæðagreiðslu til að framfylgja þessum breytingum á rússnesku stjórnarskránni, hafði Pútín sagt að þjóðaratkvæðagreiðsla væri haldin til að veita henni lögmæti.

Á þessari mynd sem tekin var þriðjudaginn 23. júní 2020 bíður fólk við strætóskýli með veggspjaldi þar sem á stendur All-Russia kosningum, 1. júlí, stjórnarskrá okkar í Moskvu, Rússlandi. (AP mynd)

Samkvæmt fréttum hafði gagnrýni á þessar tillögur verið fljótlega skotin niður af stjórnvöldum. Áheyrnarfulltrúar trúa því ekki að Pútín muni standa frammi fyrir áskorunum við að samþykkja þessar breytingar. Þessar aðgerðir segja þeir kannski vera vísbendingu um að Pútín ætli að halda áfram að hafa áhrif á ríkisstjórnina eftir valdatíð hans, en frá hliðarlínunni.

Hvaða áhrif hefur COVID-19 haft á þessa þjóðaratkvæðagreiðslu?

Eftir að hafa upphaflega frestað þessari þjóðaratkvæðagreiðslu vegna vaxandi tilfella af kransæðaveirusýkingum, dögum áður en atkvæðagreiðslan hófst, fagnaði Pútín því sem hann kallaði afrek Rússa við að takast á við faraldur kransæðavíruss. Í síðustu viku hélt Rússland einnig tveggja daga langa minningu 75. sigurdagsgöngunnar sem gagnrýnendur segja að hafi verið skipulögð þrátt fyrir bann við stórum samkomum vegna COVID-19.

Rússland hefur einhver hæstu tilfelli af kransæðaveirusýkingum í heiminum, á eftir löndum eins og Bandaríkjunum, Bretlandi og Brasilíu, en gagnrýnendur telja að opinberar tölur tengdar sýkingum og dauðsföllum séu mun hærri en þær sem greint hefur verið frá. Gagnrýnendur telja að ef halda þjóðaratkvæðagreiðslu meðan á heimsfaraldri stendur myndi það setja líf fólks í óþarfa hættu.

Deildu Með Vinum Þínum: