Útskýrt: Frá þjóðaratkvæðagreiðslu í Bougainville til Kailaasa í Nithyananda, hvernig myndast nýtt land?

Í júní 1945 var „sjálfsákvörðunarréttur“ tekinn upp í sáttmála SÞ. Þetta þýðir að íbúar hafa rétt til að ákveða hvernig og af hverjum hann vill láta stjórna sér.

Bougainville, eyja í Kyrrahafinu, heldur þjóðaratkvæðagreiðslu til að ákveða hvort hún vilji vera áfram hluti af Papúa Nýju-Gíneu eða verða sjálfstætt ríki. (Kort Credit: Australian Government; Department of Veterans' Affairs)

Bougainville, eyja í Kyrrahafi, er að halda þjóðaratkvæðagreiðslu að ákveða hvort það vilji vera áfram hluti af Papúa Nýju Gíneu eða verða sjálfstætt land. Nithyananda, guðmaðurinn á flótta Indlands, hefur að sögn stofnað hans eigið land einhvers staðar í Kyrrahafinu. Um allan heim æsast ýmis svæði fyrir sjálfstæði - Katalónía á Spáni, Kúrdistan í Írak, Tíbet í Kína. Ný lönd eru skyndilega í mikilli eftirspurn.

Útskýrt: Hvernig verður landsvæði að nýju landi?

Það er engin bein regla. Fyrir utan nokkrar settar kröfur er leit svæðis að þjóðerni aðallega háð því hversu mörg lönd og alþjóðastofnanir það tekst að sannfæra um að viðurkenna það sem land. Stærsta refsing þjóðernis er að Sameinuðu þjóðirnar viðurkenna landsvæði sem land.

Hver getur lýst sig sem land

Hver sem er. Það eru engin lög sem banna héruðum að lýsa yfir sjálfstæði. Í Jharkhand árið 2017-18, sem hluti af Pathalgadi hreyfing , steinskjöldur höfðu komið upp fyrir utan þorp og lýst því yfir að gram sabha væri eina fullvalda yfirvaldið.

Sómaliland í Sómalíu hefur kallað sig land síðan 1991, en enginn annar kannast við það. Kosovo í Serbíu lýsti yfir sjálfstæði árið 2008 og aðeins örfá önnur lönd viðurkenna það.

Hvaða skilyrði þarf þjóðarvonandi að uppfylla

Í stórum dráttum, fjórir, eins og ákveðið var í Montevideo-sáttmálanum 1933. Landsvonandi verður að hafa skilgreint landsvæði, fólk, stjórnvöld og getu til að mynda tengsl við önnur lönd.

Íbúar lands eru skilgreindir sem verulega stórir íbúar sem deila trú á þjóðerni sínu. Það sem einnig er haft í huga eru hvort meirihluti hefur skýrt lýst vilja til að slíta sig frá móðurlandinu og hvort réttur minnihlutasamfélaga verði gætt.

Sjálfsákvörðunarréttur á móti landhelgi

Í júní 1945 var sjálfsákvörðunarrétturinn tekinn upp í sáttmála SÞ. Þetta þýðir að íbúar hafa rétt til að ákveða hvernig og af hverjum hann vill láta stjórna sér.

Hins vegar er önnur elsta, almennt viðurkennda alþjóðlega reglan um ríki sem virða landhelgi hvers annars. Þetta stangast á. Þó að íbúar eigi rétt á að slíta sig frá móðurlandinu, myndi skjót viðurkenning á kröfu þeirra þýða að aðrar þjóðir samþykki uppskurð á einu landi.

Sjálfsákvörðunarrétturinn var tekinn upp þegar fáein nýlenduveldi voru allsráðandi í flestum löndum og tiltölulega auðveldara var að leysa spurningar um rétt.

Í dag verður málið þyrnum stráð og mótast annaðhvort sem veiting aukins sjálfræðis til ákveðinna svæða innan lands, langvarandi vopnuð átök eða hvort tveggja.

Þannig, þó að Taívan segi að það sé land, víkja aðrar þjóðir að tilfinningum Kína um það. Á síðasta ári breytti Air India nafninu á Taívan til kínverska Taipei á vefsíðu sinni þegar Kína vakti áhyggjur.

Hvers vegna viðurkenning SÞ skiptir máli

Viðurkenning SÞ þýðir að nýtt land hefur aðgang að Alþjóðabankanum, AGS o.s.frv. Gjaldmiðill þess er viðurkenndur, sem gerir því kleift að eiga viðskipti.

Oft viðurkenna aðildarríki SÞ land, en ekki SÞ sem stofnun. Þetta setur land á grátt svæði með tilliti til verndar gegn yfirgangi móðurlands og alþjóðaviðskiptum.

Í stórum dráttum, hingað til, hefur land sem sveiflar skoðun SÞ í þágu þess verið háð því hversu mörg stórveldin styðja það og hversu mikið alþjóðlegt vald móðurland þess hefur á þeim tíma. Austur-Tímor, sem þá var portúgölsk nýlenda, var ráðist inn af Indónesíu á sjöunda áratugnum. En vesturveldin þurftu þá á Indónesíu að halda sem bandamanni gegn Rússlandi og ógæfu Austur-Tímor vakti ekki mikla athygli. Á tíunda áratugnum höfðu valdasamskipti breyst og Austur-Tímor tókst að halda þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1999 og lýsa yfir sjálfstæði árið 2002.

Ekki missa af Explained: Hvers vegna háværustu skilaboðin frá leiðtogafundi NATO eru óeining

Deildu Með Vinum Þínum: