Útskýrt: Hvað þýðir það að Bandaríkin yfirgefa Parísarsamkomulagið og hvernig Biden-forseti gæti sameinast aftur

Eftir að Bandaríkin drógu sig formlega út úr Parísarsamkomulaginu um loftslagsmál á miðvikudag hét Joe Biden því að ganga aftur til liðs við sig ef kosið yrði til valda. Hvað er þetta merka samkomulagið, hvers vegna yfirgáfu Bandaríkin það og hvernig getur Biden gengið aftur?

Nemendur taka þátt í loftslagsmótmælum á Capitol Hill. (The New York Times: Ting Shen, File)

Bandaríkin á miðvikudag formlega fór frá Parísarsamkomulaginu um loftslagsmál , þremur árum eftir að Donald Trump forseti tilkynnti að hann hygðist afturkalla það sem litið hafði verið á sem lykilafrek forvera hans Barack Obama .

Sama dag tilkynnti Joe Biden, forseta von demókrata, sem hefur lýst yfir trausti á að sigra kosningarnar 2020, að stjórn hans (ef hann verður kosinn), myndi ganga aftur í tímamótasamninginn eftir 77 daga - þann 20. janúar 2021, daginn sem næsti forseti landsins verður settur í embætti.

Í dag sagði Trump-stjórnin formlega skilið við Parísarsamkomulagið. Og eftir nákvæmlega 77 daga mun Biden-stjórn ganga til liðs við það aftur. https://t.co/L8UJimS6v2

— Joe Biden (@JoeBiden) 5. nóvember 2020

Hvað er Parísarsamkomulagið?

Í desember 2015 undirrituðu 195 lönd samkomulag um að hægja á hnattrænni hlýnun með því að gera tilraunir til að halda hækkun meðalhita á jörðinni vel undir 2 gráðum yfir því sem var fyrir iðnbyltingu og halda áfram viðleitni til að takmarka hitahækkunina við 1,5° C yfir mörkum fyrir iðnbyltingu.

Þetta þýðir í rauninni að löndin myndu reyna að takmarka hækkun hitastigs á heimsvísu. Þó að fátæk lönd og eyríki hafi farið fram á lægra markmið miðað við hættu á þurrkum og hækkun sjávarborðs, hafa loftslagssérfræðingar sagt að viðhalda 2 gráðu hækkun verði áskorun í sjálfu sér. Samningurinn tók gildi 4. nóvember 2016.

Annað afgerandi atriði í þessum samningi var ákvörðunin um að takmarka magn gróðurhúsalofttegunda sem losað er af mannlegum athöfnum við það stig sem hægt er að taka upp náttúrulega af trjám, jarðvegi og sjó. Þjóðir hafa heitið því að ná jafnvægi á milli losunar af mannavöldum frá upptökum og brottnáms gróðurhúsalofttegunda í vaskum á seinni hluta þessarar aldar. Loftslagssérfræðingar sögðu The Guardian að þetta þýddi að ná hreinni núlllosun á milli 2050 og 2100. Samkvæmt loftslagsvísindanefnd Sameinuðu þjóðanna verður að ná núlllosun fyrir árið 2070 til að forðast hættulega hlýnun.

Þróuðum löndum var einnig sagt að leggja fram fjármagn til að aðstoða þróunarlönd við að takast á við loftslagsbreytingar og til aðlögunaraðgerða. Sem hluti af endurskoðunarkerfi voru þróuð lönd einnig beðin um að tilkynna á tveggja ára fresti um leiðbeinandi fjárhæð sem þau myndu geta aflað á næstu tveimur árum og upplýsingar um hversu mikið af því myndi koma frá opinberum fjármunum. Aftur á móti hafa þróunarlöndin aðeins verið hvött til að veita slíkar upplýsingar á tveggja ára fresti að vild.

Lykilatriði í Parísarsamkomulaginu hefur verið hvernig samningurinn endurspeglar meginregluna um „sameiginlega en aðgreinda ábyrgð“ (CBDR), sem hefur verið beitt fjórum sinnum í CBDR meginreglunni. Nýstigsþjóðir lögðu áherslu á þróuðu löndin að taka meiri ábyrgð á loftslagsaðgerðum þar sem þau bera að miklu leyti ábyrgð á losun nánast allra gróðurhúsalofttegunda frá um 1850 til 1980.

Samningurinn felur einnig í sér kerfi til að takast á við fjárhagslegt tjón sem minna þróuð þjóð stendur frammi fyrir vegna loftslagsbreytingaáhrifa eins og þurrka, flóða o.s.frv. Hins vegar munu þróuð þjóðir ekki standa frammi fyrir fjárhagslegum kröfum þar sem það felur ekki í sér eða gefur grundvöll fyrir neina ábyrgð eða bætur .

Einnig í Útskýrt | Hvernig Bandaríkin telja atkvæði sín í forsetakosningunum og hvers vegna það tekur svona langan tíma

Loftslagssinnar halda skilti við mótmæli í forsetakosningunum 2020 í Washington, DC, Bandaríkjunum, miðvikudaginn 4. nóvember 2020. (Bloomberg mynd: Eric Lee)

Svo hvers vegna yfirgáfu Bandaríkin Parísarsamkomulagið?

Í forsetabaráttu sinni 2016 hafði Donald Trump lýst Parísarsamkomulaginu sem ósanngjarnt gagnvart bandarískum hagsmunum og hafði lofað að draga sig út úr samningnum yrði hann kjörinn. Trump hafði einnig reynt að lýsa þeim kosningum sem þjóðaratkvæðagreiðslu um stefnu fyrrverandi forseta Obama, sem hafði gegnt lykilhlutverki í því að sauma saman hið flókna og víðtæka samkomulag.

Svo í júní 2017, mánuðum eftir embættistöku sína, tilkynnti Trump ákvörðun ríkisstjórnar sinnar um að hætta við samninginn. Umhverfisverndarsinnar gagnrýndu þessa ráðstöfun harðlega og sögðu að útganga Bandaríkjanna myndi stofna alvarlega markmiði samningsins um að halda hitastigi á jörðinni innan við 2 gráður á Celsíus frá fyrir iðnbyltingu í hættu, sérstaklega þar sem Bandaríkin voru (og eru enn) næststærsti losunaraðili heimsins. Gróðurhúsalofttegundir.

Bandaríkin gátu hins vegar ekki sagt skilið við Parísarsamkomulagið strax þar sem reglur Sameinuðu þjóðanna heimiluðu ríki að sækja um brottför þremur árum eftir að samningurinn tók gildi, þ.e. 4. nóvember 2019. Bandaríkin sóttu formlega um brottför þann dag og brottför tók sjálfkrafa gildi 4. nóvember 2020 að loknum lögboðnum árslangri biðtíma. Express Explained er nú á Telegram

Donald Trump gekk út úr Parísarsamkomulaginu; Joe Biden hét því að vera með aftur. (AP mynd: Patrick Semansky, File)

Ef hann vinnur, hvernig getur Joe Biden gengið aftur í Parísarsamkomulagið?

Joe Biden, forsetaframbjóðandi demókrata, hefur lengi haldið því fram að Bandaríkin ættu að skuldbinda sig til stefnumótunar sem taka á loftslagsbreytingum og lagði í herferð sinni fram 2 trilljón dollara útgjaldaáætlun sem felur í sér að stuðla að hreinni orku og loftslagsvænum innviðum.

Biden tilkynnti á miðvikudag að við kosningar myndi stjórn hans ganga aftur í Parísarsáttmálann á fyrsta degi hans í embætti – 20. janúar 2021. Til þess yrðu Bandaríkin að upplýsa rammasamning Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar formlega (UNFCCC), stofnuninni sem skapaði Parísarsáttmálann, um áform þess að ganga aftur.

Þrjátíu dögum eftir formlega umsókn um UNFCCC myndu Bandaríkin aftur verða hluti af Parísarrammanum og þyrftu að leggja fram markmið um minnkun losunar fyrir árið 2030.

Hugsanleg endurkomu Bandaríkjamanna í WHO

Burtséð frá Parísarsamkomulaginu er einnig almennt búist við að Biden-stjórn gangi aftur í Alþjóðaheilbrigðismálastofnunina, heilbrigðisarm SÞ sem hefur gegnt leiðbeinandi hlutverki fyrir heiminn meðan á kórónuveirunni stóð. Trump hafði tilkynnt að Washington hygðist yfirgefa WHO í maí á þessu ári eftir að hafa sakað líkið um að bera óþarfa virðingu fyrir Kína.

Í júlí tilkynntu Bandaríkin Antonio Guterres, framkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna formlega um áform sín um að fara, sem nema Biden afturkallaði myndi taka gildi 6. júlí 2021, að loknum eins árs uppsagnarfresti.

Bandaríkin, stofnaðili WHO sem og stærsti gjafi hennar, hafa lengi haft mikil áhrif á samtökin. Það hefur gegnt lykilhlutverki í ebólufaraldrinum 2014, mannúðarviðbrögðum í Afganistan og Írak, baráttunni gegn HIV/alnæmisfaraldrinum og viðleitni til að uppræta lömunarveiki og berkla, ásamt nokkrum öðrum árangri.

Ekki missa af frá Explained | Líkur á heimsfaraldri í framtíðinni, skaðamöguleikar þeirra, samkvæmt nýrri skýrslu

Deildu Með Vinum Þínum: