Útskýrt: Skýrasta mynd af loftslagi

Nýjasta skýrsla IPCC, þó að sömu áhyggjur og fyrri skýrslur séu gerðar, er nú studd af fleiri gögnum en nokkru sinni fyrr. Framlag mannsins til hækkandi hitastigs er skýrara og 1,5°C hlýnunin nær.

Maður ýtir vespu í gegnum flóð í Xinxiang í Henan héraði í miðhluta Kína, mánudaginn 26. júlí 2021. (AP Photo/Dake Kang, File)

Ákafari og tíðari hitabylgjur, aukin tíðni mikillar úrkomu, hættuleg hækkun sjávarborðs, langvarandi þurrkar, bráðnun jökla - það er lítið í nýjustu skýrslu milliríkjanefndar um loftslagsbreytingar (IPCC) sem hún hefur ekki flaggað fyrr. Nema kannski sú staðreynd að 1,5°C hlýnun er miklu nær en áður var talið og óumflýjanlegt.

En 4.000 blaðsíðna skjalið, fyrsti hluti sjöttu matsskýrslunnar, sem gefin var út á mánudaginn, inniheldur fjöll af ferskum sönnunargögnum til að styðja það sem IPCC hefur varað við í áratugi, svo að IPCC geti gefið þessar sömu yfirlýsingar með miklu meira sjálfstrausti, og meiri nákvæmni. Eins og Valerie Masson-Delmotte, annar formaður IPCC vinnuhóps-I, sem framleiddi skýrsluna í dag, orðaði það, hafa vísindamenn nú miklu betri skýrleika um hvað var að gerast í loftslagi jarðar.

Við höfum skýrustu mynd af því hvernig loftslag jarðar virkar og hvernig athafnir manna hafa áhrif á það. Við vitum, betur en nokkru sinni fyrr, hvernig loftslag hefur breyst í fortíðinni, hvernig það er að breytast núna og hvernig það mun breytast í framtíðinni, sagði hún eftir útgáfu skýrslunnar.

Dæmi um það er það traust sem IPCC segir nú að hækkun hitastigs á jörðinni hafi verið bein afleiðing af athöfnum manna. Í fyrri matsskýrslum hafði IPCC sagt að athafnir manna væru líklegar, eða líklegast á bak við hækkandi hitastig. Í nýjustu skýrslunni segir að það hafi verið ótvírætt að svo hafi verið.

Þetta gæti virst vera minniháttar ágreiningur um merkingarfræði, en mikið magn sönnunargagna þarf til að knýja fram slíka breytingu. Og sú vissa sem oft er hægt að gefa slíkar yfirlýsingar með er lykillinn að því að sannfæra stjórnvöld um að ákveða aðgerðir sínar.

Frá öfga til algengs

Kjarni skýrslunnar er ekki í fyrirsögnum sem innihalda að mestu meðaltal eða meðalgildi spásviða. Hinar raunverulegu áhyggjur liggja í útlimum þessara spár.

Ein af aðalyfirlýsingum nýjustu skýrslunnar er að líklegt sé að farið verði yfir 2°C hlýnun í lok þessarar aldar nema strax verði hafin tafarlaus og mikil samdráttur í losun gróðurhúsalofttegunda. Það sem leynir sér í þessari yfirlýsingu er sú staðreynd að í viðskiptum eins og venjulega, eða í versta tilviki, myndi hitastigið í lok aldarinnar fara yfir jafnvel 4°C.

Þetta er mikilvægt vegna þess að spáð er að verstu áhrif loftslagsbreytinga komi fram í öfgafullum atburðum - úrkomu, þurrkum, hitabylgjum, fellibyljum og öðrum - og búist er við að tíðni slíkra atburða muni aukast verulega. Á vissan hátt myndu öfgafullir atburðir ekki lengur vera sjaldgæfir. Líklegt er að þau verði eðlileg mjög fljótlega.

Hækkanir á hitastigi, úrkomu eða öðrum þáttum eins og bráðnun jökla sem greint er frá í matinu (skýrslunni), eru aðallega meðaltöl. En meðaltöl hylja oft öfgarnar. Í 2°C heitari heimi, til dæmis, væri ekki á hverjum degi 2°C hlýrri en fyrir iðnbyltingu. Sumir dagar geta verið 6°C til 8°C, eða jafnvel 10°C, hlýrri. Þannig mun hlýnun jarðar koma fram á staðbundnum vettvangi, sagði Bala Govindasamy, prófessor við Center for Atmospheric and Oceanic Sciences við Indian Institute of Science, Bengaluru, sem lagði sitt af mörkum til skýrslu IPCC.

Svipað er sagan með úrkomu, eða hækkun sjávarborðs eða aðrar breytingar sem spáð er í framtíðinni. Ég myndi því segja að við hljótum að hafa mestar áhyggjur af öfgunum. Einnig eru öfgar mest sannfærandi ástæðan fyrir (ríkisstjórnum til að hefja) metnaðarfyllri loftslagsaðgerðir, sagði Govindasamy.

Govindasamy sagði að tíðni öfgafullra atburða myndi fljótlega leiða til breytinga á meðalgildum sem gætu nú þegar verið á skelfilegu stigi.

Áhrifa gætir nú þegar

Lykilboð sem vísindamenn halda áfram að endurtaka eru að skaðleg áhrif loftslagsbreytinga hefjast ekki eftir að þröskuldi – 1,5°C eða 2°C hækkun á hitastigi – er náð. Áhrifin sem spáð er við 2°C hlýnun myndu einnig vera til staðar við 1,5°C, og sést jafnvel núna. En þær fara að versna eftir því sem hlýnunin eykst.

Með hverri aukinni hlýnun jarðar munum við sjá meiri breytingar á loftslagi. Hver hálf gráðu hlýnun til viðbótar mun valda aukningu á styrkleika og tíðni heitra öfga, mikillar úrkomu og þurrka. Við 2 gráðu hlýnun jarðar myndu hitaöfgar oftar ná mikilvægum þolmörkum fyrir landbúnað og heilsu manna. Á heimsvísu myndu mikil dagleg úrkoma aukast um um 7% fyrir hverja viðbótargráðu á Celsíus af hlýnun jarðar, sagði Masson-Delmotte.

Hvað er annað nýtt

Þó að IPCC hafi í nokkur ár kallað eftir miklu meiri loftslagsaðgerðum þegar í stað, hefur það í fyrsta skipti núna reynt að svara því hversu langur tími myndi líða þar til ávinningurinn af tafarlausum aðgerðum fer að bera árangur. Þetta er mikilvægt mál sem stjórnvöld standa frammi fyrir – hvort einhver sýnilegur og áþreifanlegur árangur af losunarskerðingu sé mögulegur á næstunni.

Sjötta matsskýrslan hefur ekki svarað þessari spurningu tæmandi en gefið til kynna að niðurstöður metnaðarfullrar samdráttar í losun gætu byrjað að birtast á 10 til 20 ára tímabili.

Nýr þáttur í sjöttu matsskýrslunni er umræðan um samsetta atburði, tvo eða fleiri atburði af völdum loftslagsbreytinga sem gerast bak við bak, koma hver öðrum af stað eða gerast samtímis. Nýlegur atburður í Uttarakhand, sem felur í sér mikla úrkomu, skriðuföll, snjóflóð og flóð, er gott dæmi um samsettan atburð.

Sprungur af jökulvatni, sem er kunnuglegur atburður í Himalaja-héraði, er líka dæmi um samsettan atburð sem fylgir mikilli úrkomu og flóðum. Samsettir atburðir geta verið margfalt banvænni. Ef þau eiga sér stað saman nærast þau inn í hvort annað og eykur áhrif hvors annars. Ef þau eiga sér stað hvert á eftir öðru gefa þau samfélögum lítinn tíma til að jafna sig og gera þau því mun viðkvæmari.

Spáð er að mörg svæði muni upplifa aukningu á líkum á samsettum atburðum með meiri hlýnun jarðar. Sérstaklega er líklegt að samhliða hitabylgjur og þurrkar verði tíðari, segir í skýrslunni.

Með aukinni hlýnun jarðar verða mjög sjaldgæfar öfgar og sumir samsettir atburðir með litlar líkur í fyrri og núverandi loftslagi tíðari, og það eru meiri líkur á að atburðir sem ekki eru fordæmi í athugunarskránni gerist, segir í skýrslunni.

Deildu Með Vinum Þínum: