Útskýrt: Af hverju Kína er að skoða stærra hlutverk í Afganistan undir stjórn Talíbana

Eftir brotthvarf bandaríska hersins frá Afganistan hefur Kína komið fram sem eitt af fyrstu þjóðunum til að þróa diplómatískar leiðir við talibana. Hverjir eru efnahagslegir hagsmunir þess í landinu?

Talíbanasveitarmenn vakta í Kabúl í Afganistan 19. ágúst 2021. (AP Photo: Rahmat Gul)

Í þessari viku stofnaði Kína sitt fyrsta diplómatíska samband við Talibanar í Kabúl, aðeins viku eftir að vígasamtökin tóku Afganistan á sitt vald. Kína og afganskir ​​talibanar hafa óhindrað og skilvirk samskipti og samráð, sagði talsmaður kínverska utanríkisráðuneytisins, Wang Wenbin, á fjölmiðlafundi skömmu síðar.

Eftir nýlega brotthvarf bandaríska hersins frá Afganistan hefur Kína komið fram sem eitt af fyrstu þjóðunum til að gera það þróa diplómatískar leiðir með talibönum , sem hefur sópað til valda á ný í hinu kreppuhrjáða landi. Athyglisvert er að Kína hefur undanfarna tvo áratugi stjórnað Afganistan undir forystu Bandaríkjanna, haldið lágu sniði og fylgst hljóðlega með því að lengsta stríð sögunnar geisaði með því að taka sinn toll bæði hvað varðar auðlindir og líf.

H.E. Wang Yu, sendiherra Kína í Afganistan, leggur áherslu á að Kína hafi veitt stríðshrjáða landinu milljónir dollara í aðstoð við byggingu sjúkrahúsa, eins og Jamhuriat sjúkrahúsið, sólarorkustöð í Bamyan héraði og fleira.

En nú, eins og Zhou Bo, sérfræðingur í stefnumótandi hugsun kínverska hersins um alþjóðlegt öryggi, skrifaði í umsögn sinni um New York Times , Peking hefur fáar áhyggjur af því að hlúa að nánara sambandi við Talíbana og er tilbúið að segja sig sem áhrifamesta utanaðkomandi leikmanninn í Afganistan sem er allt annað en yfirgefið af Bandaríkjunum.

Á þessari 28. júlí 2021, skráarmynd, stilla Mullah Abdul Ghani Baradar, einn af stofnendum Talíbana, og Wang Yi utanríkisráðherra Kína, sér fyrir á fundi í Tianjin í Kína. (Li Ran/Xinhua í gegnum AP, skrá)

Hverjir eru efnahagslegir hagsmunir Kína í Afganistan?

Afganistan situr á jarðefnalánum sem metnar eru á allt að 3 trilljón dollara virði, Reuters greint frá því að vitnað sé í fyrrverandi námuráðherra landsins.

Landið er líklega heimkynni þess sem gæti verið stærsti forði heimsins af litíum - lykilþáttur stórra litíumjónarafhlöðu sem eru mikið notaðar í rafknúnum farartækjum og endurnýjanlegri orkuiðnaði. Og þar sem Kína er ráðandi í framleiðslu á litíum-jónarafhlöðum um allan heim, gæti það leitað eftir langtímasamningi við Talíbana um að þróa gríðarlega ónýttan litíumforða Afganistan í staðinn fyrir námuréttindi og eignarhald.

Afganistan er einnig ríkt af nokkrum öðrum auðlindum eins og gulli, olíu, báxíti, sjaldgæfum jarðvegi, krómi, kopar, jarðgasi, úraníum, kolum, járngrýti, blýi, sinki, gimsteinum, talkúm, brennisteini, travertíni, gifsi og marmara.

Þegar talibanar eru komnir aftur til valda í Afganistan eftir 20 ár hafa þeir náð þessum miklu jarðefnalánum aftur. Með afturköllun Bandaríkjanna getur Peking boðið upp á það sem Kabúl þarfnast mest: pólitískt hlutleysi og efnahagslega fjárfestingu, skrifaði Zhou Bo. Afganistan hefur aftur á móti það sem Kína hefur flest verðlaun: tækifæri í uppbyggingu innviða og iðnaðaruppbyggingar - svæði þar sem getu Kína er að öllum líkindum óviðjafnanleg - og aðgangur að 1 trilljón dollara í ónýttum steinefnum.

Belta- og vegaframtak Kína: Stefnumótandi Belt-and-Road frumkvæði Kína (BRI) gæti náð meira svigrúmi ef það gæti framlengt frumkvæðið frá Pakistan til Afganistan, með Peshawar-til-Kabúl hraðbraut. Vegurinn, sem þegar er til umræðu, myndi skapa mun styttri landleið fyrir hraðari og þægilegri aðgang að mörkuðum í Miðausturlöndum fyrir kínverskar vörur. Ný leið í gegnum Kabúl myndi einnig gera það að verkum að tregða Indlands við að ganga til liðs við BRI hefði minni áhrif.

Hverjar eru öryggisáhyggjur Peking af Afganistan undir stjórn Talíbana?

Turkistan Islamic Movement (TIM), einnig þekkt sem East Turkestan Islamic Movement (ETIM), eru Uyghur íslömsk öfgasamtök stofnuð í Vestur-Kína með það að markmiði að stofna sjálfstætt ríki sem kallast East Turkestan í stað Xinjiang. Frá árinu 2002 hefur ETIM verið skráð sem hryðjuverkasamtök af Al-Qaeda refsinefnd öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna. Hins vegar fjarlægðu Bandaríkin það af lista sínum yfir hryðjuverkasamtök árið 2020.

Bandaríkin, Bretland og SÞ hafa sakað Kína um víðtæk mannréttindabrot gegn múslima íbúum Uyghur í Xinjiang, þar á meðal nauðungarvinnu og stórfelldar fangageymslur. Peking hefur hafnað þessum fullyrðingum.

Að sögn öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna átti ETIM rætur í Afganistan þar sem það fékk stuðning frá Talíbönum og Al Kaída á 20. áratugnum. Sumir sérfræðingar efast um getu hópsins til að hvetja til ofbeldis, eða jafnvel tilvist hans í dag.

Kínverjar hafa samt áhyggjur af því að Afganistan gæti orðið hugsanlegt athvarf fyrir öfgahópa Uyghur, sem gæti hefnt fyrir víðtæka kúgun Uyghurs.

Utanríkisráðherra Kína, Wang Yi, sagði á fundi í júlí með varaleiðtoga Talíbana Mullah Abdul Ghani Baradar að hann vonaði að Talibanar myndu gera hreint brot við öll hryðjuverkasamtök, þar á meðal ETIM, af einurð og áhrifaríkum hætti. Hann lagði áherslu á að ETIM væri bein ógn við þjóðaröryggi og landhelgi Kína.

Wang bætti við að hann vonaði að talibanar myndu halda merki friðarviðræðna á lofti, setja sér friðarmarkmið, byggja upp jákvæða ímynd og fylgja stefnu án aðgreiningar, sem gefur skýrt til kynna að Kína vilji stöðugleika í Afganistan, tryggja að hryðjuverkauppreisnarmenn berist ekki yfir inn í Xinjiang héraði.

Fréttabréf| Smelltu til að fá bestu útskýringar dagsins í pósthólfið þitt

Deildu Með Vinum Þínum: