Útskýrt: Þegar Alþingi samþykkti lagafrumvörp en ríkisstjórnin veitti þessum lögum ekki gildi

Í gegnum árin hefur Alþingi fellt úr gildi nokkur lög — og það hafa líka verið fordæmi fyrir því að ríkisstjórnin hafi ekki tekið gildi í nokkur ár eftir að þau hafa verið samþykkt.

Sambandsráðherrarnir Narendra Singh Tomar, Piyush Goyal og Som Prakash ávarpa fjölmiðla eftir 10. lotu viðræðna við bændaleiðtoga, í Vigyan Bhawan, í Nýju Delí, miðvikudaginn 20. janúar, 2021. (PTI mynd)

Í áframhaldandi pattstöðu milli mótmælenda bænda og setursins hefur ríkisstjórnin ítrekað tilboð sitt um að halda þremur deilum bújarðalög í biðstöðu í eitt til eitt og hálft ár, en bændur hafa hafnað tilboðinu og krafðist þess að lögin yrðu felld úr gildi. Í gegnum árin hefur Alþingi fellt úr gildi nokkur lög — og það hafa líka verið fordæmi fyrir því að ríkisstjórnin hafi ekki tekið gildi í nokkur ár eftir að þau hafa verið samþykkt.

Koma/fjarlægja lög

Alþingi hefur vald til að setja lög og taka þau úr lagabókum (lög geta verið felld af dómstólum ef þau stangast á við stjórnarskrá). En samþykkt frumvarps þýðir ekki að það taki gildi frá og með næsta degi. Það eru þrjú skref í viðbót til að það verði starfhæf lög. Fyrsta skrefið er að forseti veitir samþykki sitt fyrir frumvarpinu. Þá taka lögin gildi frá ákveðnum degi. Og að lokum, ríkisstjórnin rammar inn reglur og reglugerðir til að gera lögin virk á vettvangi. Að ljúka þessum skrefum ákvarðar hvenær lögin verða virk.

Fyrsta skrefið er einfaldast. Í 111. grein stjórnarskrárinnar er tilgreint að forseti geti annað hvort skrifað undir frumvarpið eða synjað samþykki sínu. Forseti heldur sjaldan samþykki þeirra fyrir frumvarpi. Síðasta skiptið sem það gerðist var árið 2006 þegar forseti A P J Abdul Kalam neitaði að skrifa undir frumvarp sem verndar þingmenn gegn vanhæfi vegna hagnaðarstarfa. Frumvarp er sent Alþingi til endurskoðunar ef forseti synjar samþykki sínu um það. Og ef Alþingi sendir það aftur til forseta á hann ekki annarra kosta völ en að samþykkja það.

Flest frumvörp fá samþykki forsetans eftir nokkra daga. Forseti Ram Nath Kovind undirritaði bæjafrumvörpin þrjú að lögum innan viku frá samþykkt þeirra í september 2020. Árið 1986 notaði Zail Singh forseti glufu í stjórnarskránni. Frumvarp sem var gagnrýnt fyrir að brjóta gegn friðhelgi einkabréfa var sent honum til samþykktar sjö mánuðum fyrir lok kjörtímabils hans. Stjórnarskráin kveður ekki á um frest forseta til að samþykkja frumvarp. Singh forseti ákvað því að grípa ekki til neinna aðgerða vegna frumvarpsins fyrr en í lok kjörtímabils síns.

Næsta skref er að ákveða hvenær lögin taka gildi. Í mörgum tilvikum felur Alþingi ríkisstjórninni vald til að ákveða þessa dagsetningu. Í frumvarpinu segir að lögin öðlist gildi á þeim degi sem ríkisstjórninni er heimilt með tilkynningu í Stjórnartíðindum að tilnefna og má tilgreina mismunandi dagsetningar fyrir mismunandi ákvæði laga þessara. Til dæmis samþykkti Alþingi lög um endurvinnslu skipa í desember 2019. Í október 2020 tók ríkisstjórnin 3. kafla laganna gildi. Þessi hluti veitir stjórnvöldum heimild til að tilnefna yfirmann til að hafa eftirlit með allri endurvinnslu skipa á Indlandi.

Að veita lögum gildi

Það eru líka dæmi um að stjórnvöld taki ekki gildi í mörg ár. Tvö dæmi eru lög um umhverfisdómstólinn og lög um leigueftirlit í Delhi, sem þingið samþykkti í valdatíð forsætisráðherra P V Narasimha Rao. Ríkisstjórnin tók aldrei þessi lög í gildi, sem voru samþykkt árið 1995 og samþykkt af forseta. Lögin um græna dómstólinn felldu loksins lög um umhverfisdómstólinn úr gildi árið 2010. Og frumvarp um að fella úr gildi lög um leigueftirlit í Delhi sem kynnt var árið 2013 er enn til meðferðar í Rajya Sabha.

Það eru líka mörg tilvik þar sem lög tilgreina hvenær þau öðlast gildi. Lögin um landkaup frá 2013 settu þriggja mánaða ytri takmörk fyrir miðstöðina til að taka þau í gildi eftir að forsetinn samþykkti þau. Frumvarp getur einnig tilgreint nákvæman dag þegar það tekur gildi. Frumvörp sem koma í stað helgiathafna gera það stundum. Í slíkum tilfellum setur frumvarpið dagsetninguna þegar forsetinn undirritaði reglugerðina (þar sem Alþingi var ekki að störfum) sem daginn sem lögin öðlast gildi. Til dæmis tóku lögin sem banna rafsígarettur gildi frá 18. september 2019 (dagsetning reglugerðar) eftir að Alþingi samþykkti frumvarpið til að koma í stað reglugerðarinnar 2. desember 2019. Á sama hátt tóku lögin þrjú sem koma í stað reglugerða þeirra í gildi í júní 5, 2020.

Reglur og reglugerðir

Frumvarp sem Alþingi hefur samþykkt er útlínur laga. Til að lögin geti farið að virka á vettvangi þarf að ráða einstaklinga eða fá vald til að fara með þau. Framkvæmdaráðuneytið þarf einnig að ganga frá eyðublöðum til að afla upplýsinga og veita hlunnindi eða þjónustu. Þessar daglegu rekstrarupplýsingar eru kallaðar reglur og reglugerðir. Og Alþingi felur ríkisstjórninni að gera þá. Þessar reglur eru mikilvægar fyrir virkni laga.

Ef stjórnvöld setja ekki reglur og reglugerðir munu lög eða hlutar þeirra ekki koma til framkvæmda. Benami viðskiptalögin frá 1988 eru dæmi um heildarlög sem eru óútfærð þar sem reglugerðir eru ekki til. Lögin veittu stjórnvöldum vald til að gera eignir Benami upptækar. Í 25 ár voru slíkar eignir ónæmar fyrir flogum án þess að setja viðeigandi stjórnvaldsreglur. Lögin voru loks felld úr gildi árið 2016 og ný sett í staðinn.

Alþingi hefur lagt til að stjórnvöld setji reglur innan sex mánaða frá setningu laga. En þingnefndir hafa fylgst með því að þessum tilmælum er farið í bága við í ýmsum ráðuneytum. Ríkisstjórnin hefur ekki aðeins vald til að setja reglur heldur geta þær einnig bælt reglur sem þær hafa sett fyrr. Hvað varðar bújarðalög hafa stjórnvöld sett nokkrar reglur í október 2020.

Höfundur er yfirmaður Outreach, PRS Legislative Research

Deildu Með Vinum Þínum: