Útskýrt: Ósonsáttmálinn í loftslagsbaráttunni

Indland hefur fullgilt Kigali-breytinguna á Montreal-bókuninni frá 1989 um verndun ósonlagsins. Þetta er til að draga úr efnasamböndum sem kallast HFC, sem eru öflugar gróðurhúsalofttegundir.

Sumar í Nýju Delí, 2018. Loftræstitæki og ísskápar nota mikið HFC, sem stuðla meira að hlýnun jarðar en koltvísýringur. (The New York Times: Saumya Khandelwal)

Fimm árum eftir að það barðist hart við að semja um hagstæð kjör fyrir sig ákvað Indland á miðvikudag að gera það fullgilda lykilbreytingu á Montreal-bókuninni , sem breytti ósonsparnaðarsamningnum frá 1989 í afar öflugt vopn í baráttunni gegn loftslagsbreytingum líka.

Kigali breytingin, sem samið var um í höfuðborg Rúanda í október 2016, gerir kleift að draga smám saman niður vetnisflúorkolefni, eða HFC, fjölskyldu efna sem notuð eru mikið í loftræstingar-, kæli- og húsgagnafroðuiðnaðinum. Vitað er að HFC eru mun verri en koltvísýringur í því að valda hlýnun jarðar. Reyndar, samkvæmt Umhverfisáætlun SÞ (UNEP), er meðalhlýnunargeta 22 af mest notuðu HFC-efnum um 2.500 sinnum meiri en koltvísýrings.

Ákvörðun Indlands um að staðfesta breytinguna var aldrei í vafa og er lítið annað en formsatriði á þessu stigi. Það var beðið eftir því eftir að Bandaríkin og Kína, helstu framleiðendur og neytendur HFC í heiminum, tóku svipaðar ákvarðanir á síðustu mánuðum. Breytingin hefur þegar tekið gildi frá ársbyrjun 2019. En ákvörðunin um að fullgilda hana skapar rétta andrúmsloftið fyrir árlega loftslagsráðstefnu í Glasgow í nóvember.

Óson og loftslag

Montreal-bókuninni frá 1989 er ætlað að vernda ósonlagið í efri lofthjúpnum. Það var upphaflega ekki tæki til að berjast gegn loftslagsbreytingum. Samtök efna, aðallega klórflúorkolefnin eða CFC, sem voru notuð í loftræsti- og kæliiðnaðinum áður, reyndust skaða ósonlagið í efri lofthjúpnum. Mikil notkun þeirra hafði leitt til eyðingar á ósonlaginu og myndun ósongats yfir Suðurskautslandinu. Montreal-bókunin kveður á um að CFC og önnur ósoneyðandi efni (ODS) verði algjörlega afnumin í áföngum, sem hefur tekist að gera á síðustu þremur áratugum.

Í stað CFC var smám saman skipt út fyrir HCFC, eða vetnisklórflúorkolefni, í sumum tilfellum, og að lokum fyrir HFC sem hafa lágmarks áhrif á ósonlagið. Umskiptin frá HCFC yfir í HFC eru enn að gerast, sérstaklega í þróunarlöndunum.

HFC-efni, þótt góðkynja ósonlaginu, væru öflugar gróðurhúsalofttegundir. Þar sem hlýnun jarðar var að verða ein stærsta áskorun heimsins á nýju árþúsundi, kom notkun HFC undir skannann. HFC er enn lítill hluti af heildarlosun gróðurhúsalofttegunda, en þar sem eftirspurn eftir loftkælingu sýnir verulega aukningu, sérstaklega í löndum eins og Indlandi, eykst notkun þeirra um 8% á hverju ári. Ef óhaggað er er gert ráð fyrir að framlag þeirra til árlegrar losunar gróðurhúsalofttegunda nái allt að 19% árið 2050.

Vegna þess að HFC-efni voru ekki ósoneyðandi, voru þau ekki efni undir stjórn Montreal-bókunarinnar. Þær voru hluti af erfiðum gróðurhúsalofttegundum sem reynt er að draga úr losun þeirra með loftslagsbreytingartækjum eins og Kyoto-bókuninni frá 1997 og Parísarsamkomulaginu 2015. En Montreal-bókunin hefur verið mun skilvirkari og árangursríkari samningur en loftslagsbreytingartækin. Það hefur þegar leitt til þess að 98,6% ósoneyðandi efna hefur verið hætt í áföngum. Þau 1,4% sem eftir eru eru HCFC sem eru í umskiptum. Í samræmi við það var ákveðið að nota Montreal-bókunina til að útrýma HFC-efnum líka í áföngum, frekar en að láta þá vera á valdi loftslagssamninga. Til þess að svo gæti orðið þurfti breyting á Montreal-bókuninni.

Kigali breytingin

Árið 2016 samþykktu lönd að setja HFC á lista yfir takmörkuð efni samkvæmt Montreal-bókuninni og ákváðu áætlun um niðurfellingu þess. Fyrir miðja þessa öld þarf að draga úr núverandi notkun HFC um að minnsta kosti 85 prósent. Lönd hafa mismunandi tímalínur til að gera þetta. Indland þarf að ná þessu markmiði fyrir 2047 á meðan þróuðu löndin verða að ná því fyrir 2036. Kína og sum önnur lönd hafa það að markmiði að vera 2045.

Þó að lækkunin fyrir ríku löndin þurfi að hefjast strax, þurfa Indland og sum önnur lönd að byrja að draga úr notkun á HFC aðeins frá 2031.

Ef vel tekst til er gert ráð fyrir að Kigali-breytingin komi í veg fyrir um 0,5°C hækkun á hlýnun jarðar fyrir lok þessarar aldar. Engin önnur ein inngrip til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda kemur jafnvel nálægt þessu hvað varðar arðsemi sem boðið er upp á og auðveld framkvæmd. Það er því talið mikilvægt til að ná markmiðum Parísarsamkomulagsins um að takmarka hitahækkun við innan við 2°C frá fyrir iðnbyltingartíma.

Og Montreal-bókunin hefur nokkuð góða afrekaskrá í að tryggja loftslagsávinning líka. CFC, forverar HFC, voru einnig gróðurhúsalofttegundir, fyrir utan að vera ósoneyðandi. Afnám þeirra hefur þegar komið í veg fyrir áætlaða 135 milljarða tonna losun koltvísýringsjafngilda á árunum 1990 til 2010. Þetta er þrisvar sinnum meiri en núverandi árleg losun gróðurhúsalofttegunda. UNEP áætlar að með Kigali-breytingunni gæti losunin sem forðast var að snerta 420 milljarða tonna af koltvísýringsígildum í lok aldarinnar.

Viðleitni Indlands

Indland hafði gegnt lykilhlutverki í samningaviðræðum um Kigali-breytinguna. Það hafði barist hart fyrir því að fá framlengda tímalínu fyrir sig, og sum önnur lönd, til að draga úr notkun HFC. Þetta var talið mikilvægt fyrir innlendan iðnað sem var enn í breytingum úr HCFC í HFC. Loftslagsvænu valkostirnir við HFC eru ekki enn fáanlegir með litlum tilkostnaði. Lengri tímalínunni var ætlað að gefa greininni púða til að gera umskiptin.

Þrátt fyrir að vera einn af aðalarkitektum Kigali-breytingarinnar var Indland síðasta stóra landið til að tilkynna ákvörðun sína um að fullgilda hana. Það var aldrei nokkur vafi á fullgildingu þess og það var meira eins og biðleikur til að sjá hvað Kína eða Bandaríkin gerðu. Í millitíðinni hafði Indland hins vegar afhjúpað metnaðarfulla aðgerðaáætlun fyrir kæliiðnaðinn sem gerir grein fyrir afnámi HFC.

20 ára „India Cooling Action Plan“, eða ICAP, sem gefin var út árið 2019, lýsir kælingu sem þróunarþörf og leitast við að mæta aukinni eftirspurn eftir kælingu, allt frá byggingum til flutninga til kaldakeðja, með sjálfbærum aðgerðum. Áætlunin gerir ráð fyrir að innlend kæliþörf muni vaxa átta sinnum á næstu 20 árum, sem myndi hafa í för með sér samsvarandi fimm til áttaföldun á eftirspurn eftir kælimiðlum sem fela í sér notkun HFC. ICAP stefnir að því að draga úr eftirspurn eftir kælimiðli um 25 til 30 prósent á næstu 20 árum.

Sem hluti af ICAP hefur ríkisstjórnin einnig tilkynnt markvissa rannsókna- og þróunarviðleitni sem miðar að því að þróa ódýra kosti við HFC. Slík viðleitni er þegar í gangi hjá Indian Institute of Chemical Technology í Hyderabad og IIT Bombay.

Fréttabréf| Smelltu til að fá bestu útskýringar dagsins í pósthólfið þitt

Deildu Með Vinum Þínum: